چرا جنگ یمن متوقف نمی‌شود؟

نزدیک به چهار سال از تجاوز ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی به یمن می‌گذرد و این کشور همچنان در آتش جنگ و بمباران می‌سوزد. تجاوزی که از فروردین ماه ۱۳۹۴ به منظور سرکوب مقاومت مردم یمن با محوریت انصارالله و بازگرداندن رییس جمهوری مستعفی و فراری یمن توسط عربستان سعودی و متحدانش آغاز شد، هنوز ادامه دارد و البته هیچ دستاوردی برای آل سعود نداشته است. طبق اعلام سازمان ملل، فاجعه انسانی جنگ یمن از جنگ جهانی تا‌کنون بی‌سابقه است. بر اساس آمار‌های این سازمان، دست کم ۶۷۰۰ غیرنظامی در درگیری‌های جنگ یمن کشته و بیش از ۱۰ هزار نفر مجروح شده‌اند. از طرفی، هزاران غیرنظامی دیگر در اثر عواملی، چون سوء تغذیه و بیماری جان خود را از دست داده‌اند. گفته می‌شود حدود ۴/ ۸ میلیون نفر در این کشور در آستانه قحطی و گرسنگی قرار دارند و سازمان ملل نسبت به خطر افزایش این تعداد تا ۱۴ میلیون نفر هشدار داده است. بر اساس آمار، طی سه سال گذشته دست کم ۸۵ هزار کودک در اثر گرسنگی و بیماری در یمن جان باخته و هر ده دقیقه یک کودک در این کشور از دنیا می‌رود. علاوه بر فاجعه انسانی، بسیاری از زیرساخت‌های خصوصی و عمومی از جمله مساجد، بیمارستان ها، بنادر، فرودگاه ها، راه‌های اصلی، تاسیسات و مراکز اقتصادی و تجمعات مسکونی اغلب شهر‌های یمن هدف حملات ناجوانمردانه هوایی قرار گرفته و تخریب شده اند. در چنین شرایط طاقت فرسایی، مقاومت مردمی یمن با محوریت جنبش انصارالله، با تکیه بر روحیه مقاومت و توانمندی‌های موجود، به پاسخگویی به حملات سعودی‌ها پرداخته و موفق شده ضمن وارد کردن تلفات و خسارات زیادی به سعودی‌ها، موازنه جنگ نامتقارن را تا حد زیادی به نفع خود رقم بزند. انصارالله با قدرت موشکی و پهبادی و تاکتیک بالا در جنگ زمینی، ضربات سختی به دشمن وارد کرده است. این حملات تنها طی هشت ماه گذشته سال جاری، ۴۲۵ کشته روی دست سعودی‌ها گذاشته است.
مذاکرات صلح سوئد
اقدامات دیپماتیک منطقه‌ای و بین المللی برای توقف جنگ یمن تا کنون بی ثمر بوده است. در آخرین تلاش، مارتین گریفیتس، نماینده سازمان ملل در امور یمن اعلام کرد که طرف‌های درگیر در این کشور در آینده نزدیک در کشور سوئد گردهم آمده و ضمن توافق آتش بس، قرارداد مبادله اسرا را امضا خواهند کرد. پیش از این در ماه سپتامبر مذاکرات صلح در ژنو، پایتخت سوئیس، به دلیل عدم حضور هیات نمایندگی انصارالله پس از سه روز انتظار ناکام ماند. گفته می‌شود عربستان با سنگ اندازی‌های خود مانع سفر هیات انصارالله به ژنو شده بود. فرستاده سازمان ملل متحد در امور یمن در تلاش است با مذاکرات صلح در سوئد ضمن متوقف کردن جنگ، راه حلی سیاسی برای نزاع چهار ساله در این کشور جنگ زده و قحطی زده پیدا کند. جنبش انصارالله اعلام کرده است در صورت دریافت تضمین‌های امنیتی برای تردد و جابجایی در مذاکرات صلح یمن، در مذاکرات سوئد شرکت خواهند کرد. این در حالی است که با توجه به تجارب گذشته، در بیانیه «گریفیتس» آمده است «سازمان ملل و جامعه بین المللی اقدامات جدی اتخاذ کند تا هیات انصارالله بدون تاخیر و تعطیل در سوئد حضور یابند.» قرار است مذاکرات سوئد مبتنی بر قطعنامه ۲۲۱۶ سازمان ملل، طرح شورای همکاری خلیج فارس و نتایج کنفرانس ملی این کشور انجام شود. قطعنامه ۲۲۱۶ با ۱۴ رای موافق و رای ممتنع روسیه فصل هفت منشور سازمان ملل تصویب شد و بدون اشاره به حملات نظامی عربستان و متحدانش در خاک یمن، نیرو‌های نظامی در یمن را تحریم تسلیحاتی کرد.
همچنین این قطعنامه بازرسی تمامی کشتی‌ها به مقصد یمن را مقرر کرده و از مشروعیت عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور فراری یمن حمایت کرده است. این قطعنامه یک جانبه، همچنین از انصارالله خواسته است که قدرت را تحویل دهد و از شهر‌های یمن عقب نشینی کند. طرح شورای همکاری خلیج فارس هم که در سال ۲۰۱۲ اجرایی شد به عبد ربه منصور هادی دو سال مهلت داد تا در دوره انتقالی به مطالبات انقلابیون پاسخ داده و به آن‌ها جامه عمل بپوشاند. ازجمله این مطالبات، تدوین قانون اساسی، ایجاد مکانیسم‌هایی برای برگزاری انتخابات آزاد، مبارزه با القاعده، سامان بخشیدن به وضعیت جنوب و مبارزه با فساد بود. اما منصور هادی موفق به اجرای این خواسته‌ها نشد. با توجه به مبانی غیرعادلانه مذاکرات و لجاجت سعودی‌ها برای ادامه جنگ، محمد عبدالسلام، سخنگوی جنبش انصارالله و رئیس هیات این جنبش برای مذاکرات صلح، نسبت به جدیت طرف مقابل و به نتیجه رسیدن گفت: وگو‌ها ابراز تردید کرده است.
سنگ اندازی سعودی‌ها
پس از اعلام مذاکرات صلح در سوئد، ائتلاف عربستان دستور توقف عملیات تهاجمی علیه بندر مهم الحدیده را صادر کرد. در مقابل، انصارالله هم اعلام کرد پس از درخواست سازمان ملل حملات موشکی و پهپادی علیه ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان را متوقف می‌کنند. بندر الحدیده هم اکنون یکی از نقاط کلیدی جنگ یمن است. درگیری‌ها بین نیرو‌های حامی دولت مستعفی یمن و انصارالله بر سر این بندر ادامه دارد. حدود ۸۰ درصد واردات غذا و محموله‌های کمکی در یمن از بندر الحدیده انجام می‌شود. به همین دلیل ائتلاف سعودی طی ماه‌های گذشته تلاش زیاد کرد تا این بندر را تصرف کند، اما هیچ‌گاه موفق نشد.
اما سعودی‌ها که اساسا اعتقادی به مذاکرات صلح ندارند؛ چندین بار توافق آتش بس را نقض کردند. این نخستین باری نیست که عربستان کارشکنی می‌کند، مذاکرات صلح یمن در ژنو در شهریورماه گذشته نیز با کارشکنی ریاض برگزار نشد. گفت‌وگو‌های صلح یمن نیز که در اردیبهشت ۹۵ در کویت جریان داشت با سنگ‌اندازی ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان راه به جایی نبرد. دلیل کارشکنی‌های عربستان کاملا روشن است. بن سلمان جوان و بلندپرواز، اما بی تجربه، قصد داشت با سرکوب مقاومت مردم یمن جنگ را به نفع خود پایان دهد؛ اما اکنون شاهد آن است که نه تنها به هدف خود نرسیده است، بلکه متحمل هزینه‌های سنگین مادی و معنوی شده و در سطح افکار عمومی به عنوان جنایتکار جنگی شناخته شده است. به عبارتی بن سلمان مذاکرات صلح و توقف جنگ را به منزله برباد رفتن حیثیت خود قلمداد کرده و در نتیجه خواهان تداوم جنگ به هر قیمتی است تا به زعم متوهمانه خود، انصارالله را نابود کند. بن سلمان در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رویترز از نیت شوم خود پرده برداشته و گفته است: «جنگ را ادامه می‌دهیم تا مطمئن شویم که حزب الله دیگری تکرار نمی‌شود، زیرا یمن برای ما خطرناک‌تر از لبنان است...!»
نفس کشیدن صهیونیست‌ها در سایه جنگ یمن
کشور‌های غربی خصوصا ایالات متحده آمریکا جزء حامیان اصلی ائتلاف نظامی متجاوز به رهبری عربستان هستند. آن‌ها در جریان این جنگ خانمان سوز از یک سو، موفق به فروش میلیارد‌ها دلار از تسلیحات خود شدند. از دیگر سو، از نگاه آمریکا برافروخته شدن جنگ در منطقه موجب فرسایش قوای مقاومت شده و رژیم صهیونیستی نفس راحتی می‌کشد. ادعای وابستگی انصارالله به جمهوری اسلامی ایران نیز از دیگر عواملی است که تداوم جنگ را موجب اعمال فشار بر ایران و محور مقاومت می‌داند. دولت ترامپ اعتقادی به پایان جنگ یمن ندارد، اما در شرایط کنونی، قصد مهار افکار عمومی و نیز باجگیری از بن سلمان در پرونده خاشقجی را دارد. با این حال، آمریکایی‌ها اگر احساس کنند منافع آن‌ها با ادامه جنگ تامین نمی‌شود، از راهکار‌های سیاسی ابایی ندارند و بعید نیست به این منظور به سعودی‌ها فشار وارد کنند؛ و البته معلوم است که در روند سیاسی هم اولویت اصلی واشنگتن، تامین اهداف و منافع خاص خود می‌باشد.